Autohtoni jezici - Brazil

Šta su autohtoni jezici?

Autohtoni ili domorodački jezici su jezici koji su nastali na određenom regionu gde ih govore domoroci. Ovi jezici pripadaju posebnim lingvističkim zajednicama koje su bile smeštene na tom govornom području generacijama. Autohtoni jezici ne moraju biti zvanični, nacionalni jezici, kao što ni zvanični jezik ne mora biti autohtoni. Mnogi domoroci su prestali da prenose svoj autohtoni jezik na mlađe generacije i prihvatili nacionalni jezik tog područja kao deo akulturalizacije u veću kulturu. A mnogi domorodački jezici su bili žrtve lingvicida - ubijanja jezika.

Domorodački jezici Brazila

U Brazilu je zvaničan jezik portugalski, međutim zbog velikog broja doseljenika iz Evrope i Azije, na teritoriji Brazila se takođe govore i nemački, arapski, engleski, italijanski, japanski, poljski i mnogi drugi. Ukupno se govori oko 210 jezika, od kojih je 180 domorodačkih. Ali manje od 4 000 ljudi na teritoriji Brazila govori domorodačkim jezikom. Najpoznatiji domorodački jezici su: pirahã, bororo, carib i guarani.

Pirahã

Pirahã je domorodački jezik koji se govori na području Amazon. Potekao je od Pirahã plemena koja žive izolovano kod Maiki reke - pritoke reke Amazon. To je jedini preživeli dijalekat mura jezika, dok su ostali izumrli zbog asimilovanja sa portugalskim jezikom. Procenjuje se da ga govori od 250 do 380 ljudi, ali se ne smatra ugroženim jer je Pirahã zajednica izolovanih ljudi monolingvalna – govori samo jedan jezik.

PROČITAJTE JOŠ... Biti prevodilac u inostranstvu

Smatra se da je ovaj jezik fonološki najjednostavniji. Sastoji se iz 10 – 12 fonema i 7 suglasnika i 3 samoglasnika. Ono što je interesantno je da žene koriste jedan manje suglasnik nego muškarci. Ne postoje reči za brojeve i boje. Koriste jednu reč ( hoi) sa dva različita akcenta da opišu količinu (mala i velika količina). Kada opisuju boje, na primer za zelenu, kažu da izgleda kao trava. Takođe, ljudi u ovoj kulturi ne koriste rod kao koncept - ne postoje muške i ženske imenice, na primer ne kažu mama ili tata, već baixi što znači roditelj. Takođe ne postoji gramatička razlika između jednine i množine, čak ni u zamenicama.

Bororo

Bororo poznat kao i boe je jedini preživeli jezik za koji se veruje da je bio deo Marco-Ge porodice jezika. Govore ga Baroro ljudi, lovci i skupljači koji žive na centralnom području Mato Groso regiona u Brazilu. Broji oko 1400 maternjih govornika Jezik se sastoji od 7 samoglasnika i 15 suglasnika. Struktura sloga u bororo jeziku: obavezno jezgro samoglasnika kojem opciono prethodi jednoglasni suglasnik. Postoji 6 osnovnih vrsta reči: imenice, glagoli, konjukcije, postpozicije, prilozi i zamenice. Ne postoje pridevi. Što se tiče množine, sve imenice je imaju i dobija se tako što se na osnovnu reč u jednini doda – e. U ovom jeziku postoje i umanjenice koje se grade dodavanjem sufiksa – rogu na reč. Kao ni u pirahi, ne postoji označen rod imenica, ali se u ovom jeziku dobija superlativom. Glagoli se dele na tranzitivne i netranzitivne. A pitanja kao i u engleskom na da/ne i wh- s tim što se da/ne ( da li...) pitanja smatraju formalnim, a ostala neformalnim.

Carib

Carib ili Kari'nja je karib jezik koji govore Kalina ljudi u Južnoj Americi. Govori ga oko 7 400 ljudi, na područjima Venecuele, Gvajane i Brazila. Jezik spada u kategoriju visoko ugroženih. Postoji 4 dijalekta carib jezika koji se govore na pomenutim područjima. Alfabet carib jezika se sastoji od 15 slova- ima 5 samoglasnika (a, e, i , o, u) i 10 suglanika (j, k, p, m, n, r, s, t, w i y). U ovom jeziku postoji 4 slogovna paterna: samoglasnik, suglasnik – samoglasnik, saomglasnik – suglasnik, suglasnik- samoglasnik- suglasnik. Samoglasnici se dele u dve grupe: bezzvučni (p, t, k) i zvučne. Sva četiri dijalekta imaju pozajmljenice iz jezika koji se govore u okruženju.

Guarani

Guarani je jezik koji se govori na području Južne Amerike prvenstveno u Paragvaju, Argentini i Brazilu. To je domorodački jezik porodice tupi- guarani, a jedan je od zvaničnih jezika Paragvaja (posle španskog). Govori ga 4.85 miliona ljudi i spada u najrasprostranjeniji autohtoni jezik Južne Amerike. U pisanoj formi se pojavio relativno nedavno, a pismo koje se koristi je latinica. Što se tiče slogova, dozvoljava samo sheme koje podrazumevaju suglasnik plus samoglasnik ili sam samoglasnik.

Ima 5 samoglasnika od kojih postoje duži i kraći sa različitim akcentkim varijacijma. „Glottal stop“ je tip suglasničkog glasa koji se piše između samoglasnika i koristi se u ovom jeziku. Smatra se da nije bila originalna fonema ali se vremenom ubacila zbog lakšeg izgovaranja. Red reči u rečenici je subjekat - glagol - objekat ili glagol – objekat kada subjekat nije naglašen ili poznat. Zamenice razlikuju jedninu i množinu, a i rod. Interesantno je što i drugi svetski jezici koriste reči koje su poreklom iz guarani jezika: na primer jaguar što u prevodu znači pas, i pirana što predstavlja zlu ribu.